België pakt influencers aan die tabaksproducten promoten

België intensiveert zijn inspanningen om de promotie van tabak- en nicotineproducten op sociale media te bestrijden. De minister van Volksgezondheid heeft aangekondigd dat de toezicht zal worden opgevoerd en dat strengere sancties zullen worden toegepast tegen influencers die de reclameverboden overtreden. Deze maatregel sluit aan bij de nationale strategie om een rookvrije generatie te creëren, met bijzondere aandacht voor jongere doelgroepen die gevoelig zijn voor online marketingtechnieken.

Belangrijkste punten

• België versterkt het toezicht en de sancties voor influencers die tabak- en nicotineproducten promoten.
• De overheid stelt extra budget beschikbaar om de inspectiediensten voor online handel en reclame te versterken.
• Het verbod op tabaksreclame strekt zich uit tot sociale mediaplatforms, inclusief "gedragsplaatsingen".
• Zeven influencers zijn al geïdentificeerd voor het promoten van een online e-sigaretwinkel.

De rol van sociale media bij tabakspromotie

Sociale netwerken zijn een belangrijk kanaal geworden voor commerciële promotie, waarbij tabaksfabrikanten vroege gebruikers waren. Bedrijven investeren veel om nieuwe producten te promoten, zoals verwarmde tabak, capsule-e-sigaretten en nicotinezakjes, naast conventionele tabaksproducten. Onderzoek toont aan dat er een aanzienlijk aantal Instagram-berichten is die tabak en nicotineproducten promoten, veel meer dan tegenmarketinginspanningen. Deze platforms zijn bijzonder zorgwekkend vanwege het brede gebruik onder tieners en jongvolwassenen, die zeer vatbaar zijn voor beïnvloeding via identificatie en imitatie.

Versterking van reclameverboden

De Belgische minister van Volksgezondheid, Frank Vandenbroucke, benadrukte dat het verbod op reclame voor tabak- en nicotineproducten voor alle kanalen geldt, inclusief sociale media. Deze maatregel maakt deel uit van de "Interfederale Strategie 2022-2028 voor een Rookvrije Generatie". Vanaf 1 januari 2025 zal een versterkt budget over drie jaar het personeel van de inspectiedienst van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid uitbreiden. Dit maakt een betere controle van online handel en reclame mogelijk, waarbij overtredingen door influencers worden onderscheiden van andere reclame-inbreuken.

"Gedragsplaatsingen" onder de loep

Wetgevers richten zich ook op subtielere vormen van promotie, zoals "gedragsplaatsingen". Dit verwijst naar influencers die rookgedrag tonen, zoals het vasthouden van een sigaret, wat kan worden gezien als vermomde reclame. Dergelijke inhoud, vaak te zien op platforms zoals TikTok en Instagram, benut de kracht van sociale netwerken om jongere doelgroepen te beïnvloeden. Een meta-analyse door Truth Initiative heeft aangetoond dat blootstelling aan dergelijke inhoud op sociale media de productbinding kan versterken, de initiatie kan vergemakkelijken en gebruiksgewoonten kan versterken, terwijl het ook dient als kanaal voor misleidende informatie.

Handhaving en middelen

Veel landen, die zich houden aan het WHO-raamverdrag inzake tabakscontrole, hebben tabaksreclame, promotie en sponsoring verboden. Het handhaven van deze verboden, vooral met betrekking tot online communicatie, blijft echter een uitdaging. Het verhoogde budget in België is bedoeld om de nodige middelen te bieden, inclusief versterkte menselijke en technische capaciteiten voor de inspectiedienst, om snel overtredingen op internet en sociale media te identificeren en aan te pakken. Zeven influencers zijn al gemarkeerd voor het promoten van een online e-sigaretwinkel, hoewel hun identiteit niet is bekendgemaakt.